ਅਧਿਆਇ 4 ਗੰਨਾ Sugarcane
ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੱਖ
Ø ਖੰਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੁਰਣ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਾ ਸਾਧਨ ਹੈ।
Ø ਗੰਨੇ ਦਾ Botanical
name-Saccharum officinarum (ਸਚਾਰਮ ਓਫੀਸਿਨੇਰਮ) ਹੈ।
Ø ਗੰਨੇ ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ 8008 ਵਿੱਚ ਨਿਓ ਗੁਆਨਾ ਦਵੀਪ (ਆਸਟੇਲਿਆ) ਵਿੱਖੇ ਹੋਈਆ ਸੀ।
Ø ਗੰਨੇ ਦਾ ਪੋਦਾ ਦਖਣੀ-ਪੁਰਬੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਭਾਰਤ ਪਹੁੰਚਿਆ।
Ø ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੰਨੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵੈਦਿਕ ਸਮੇ' ਤੌੱ' ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੱਖ
Ø ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖੇਤੀ 1400-1000 BC ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
Ø ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਪੌਦਾ ਹੈ।
Ø ਭਾਰਤ ਬ੍ਰਾਜੀਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਦੁਜਾ ਵੱਡਾ
ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ।
Ø ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਹਿੱਸਾ 23% ਹੈ।
Ø ਰਟੂਨਿੰਗ (Ratooning)- ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਥਿਤ ਗੰਨਾ
ਸ਼ਧ ਸੰਸਥਾਨ (Sugarcane Research Institute) ਨੇ ਗੰਨੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਨਵੀ ਵਿਧੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ
ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਟੂਨਿੰਗ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।
ਗੰਨਾ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਭੂਗੋਲਿਕ ਹਾਲਤਾਂ
ਜਲਵਾਯੂ-
Ø ਸਮੁੰਦਰ ਤੱਲ ਤੋਂ 1000 ਮੀਟਰ ਦੀ ਓੱਚਾਈ ਤੱਕ ਇਹ ਫਸਲ ਉਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
Ø ਉਸ਼ਣ ਖੰਡੀ ਸਦਾਬਹਾਰ ਪੌਦਾ
।
Ø ਅਕਸਾਂਸੀ ਵਿਥਕਾਰ- 36.7 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤਰੀ ਅਕਸਾਂਸ
ਤੋ 31.0 ਡਿਗਰੀ ਦੱਖਣੀ ਅਕਸਾਂਸ ਤੱਕ।
Ø ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ 8 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤਰੀ ਅਕਸਾਂਸ ਤੋ 32 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤਰੀ ਅਕਸਾਂਸ ਤੱਕ।
ਤਾਪਮਾਨ-
Ø 24-27 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀ ਗਰੇਡ ।
Ø ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਮੌਸਮ-ਮਿਠਾਸ ਵੱਧਣਾ
Ø ਗੰਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਸਮਾਨ,ਵੱਧਣ ਸਮੇਂ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਪੱਕਣ ਸਮੇ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ।
Ø ਫਸਲ ਪੱਕਣ ਲਈ 10-15 ਮਹੀਨੇ।
Ø ਪਾਲਾ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ।
Ø ਵਰਖਾ- ਸਾਲਾਨਾ ਵਰਖਾ 100-150 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ
ਤੱਕ ।
Ø ਘੱਟ ਵਰਖਾ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਖੇਤੀ।
ਮਿੱਟੀਆਂ-
Ø ਦਰਿਆਈ ਜਲੋਡ , ਦੌਮਟ ਅਤੇ ਜਵਾਲਾਮੁੱਖੀ (ਕਾਲੀ) ਮਿੱਟੀ ਸਭ ਤੱ ਢੁੱਕਵੀ।
Ø ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਰੋਜਨ, ਪੰਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਫਾਸਫੋਰਸ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਹੋਣਾ ਜਰੂਰੀ।
Ø ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭੂਰੀ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਲੇਟਰਾਈਟ ਮਿੱਟੀਆਂ
।
Ø ਰਸਾਇਣਕ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ੀ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਰੂਰਤ।
ਧਰਾਤਲ-
Ø ਸਮਤਲ, ਮੈਦਾਨੀ ਭੂਮੀ
Ø ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਣ ਲਈ ਪੱਧਰਾ ਧਰਾਤਲ
ਮਜ਼ਦੂਰ-
Ø ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਅਤ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ (Sugarcane Production Areas in India)
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼-
Ø ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ।
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 23.60 ਲੱਖ
ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ 1705 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ ।
Ø ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁੱਲ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ 39%
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ-
Ø ਪਹਿਲੀ ਪੇਟੀ- ਰੁੜਕੀ ਤੋਂ ਮੇਰਠ ਤੱਕ
Ø ਦੂਸਰੀ ਪੇਟੀ- ਬਰੇਲੀ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂਪੁਰ ਤੱਕ
Ø ਤੀਸਰੀ ਪੇਟੀ- ਫੇਜਾਂਬਾਦ ਤੋਂ ਗੋਰਖਪੁਰ ਤੱਕ
Ø ਸਹਾਰਨਪੁਰ,ਮੁਜ਼ਫਰਨਗਰ,ਮੇਰਠ,ਮੁਰਾਦਾਬਾਦ,ਖੇੜੀ, ਬਿਜਨੌਰ, ਬੁਲੰਦਸ਼ਹਿਰ,ਅਲੀਗੜ੍ਹ,ਮਥੁਰਾ ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਆਦਿ।
ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ
Ø ਦੁਸਰਾ ਵੱਡਾ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ।
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 9.02 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 986 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ ।
Ø ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁੱਲ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ 22%
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ- ਪੁਨਾ , ਔਰੰਗਾਬਾਦ , ਅਹਿਮਦਨਗਰ , ਸਤਾਰਾ , ਸਾਗਲੀ
,ਸ਼ੋਲਾਪੂਰ,ਨਾਸਿਕ ਅਤੇ ਕੋਹਲਾਪੁਰ ਆਦਿ।
ਕਰਨਾਟਕ-
Ø ਤੀਸਰਾ ਵੱਡਾ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ।
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 3.70 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 459 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ ।
Ø ਖੇਤੀ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਵੱਧਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ- ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਸਾਗ੍ਰ ਡੈਮ,ਉੱਪਰੀ ਕਾਂਵੇਰੀ ਅਤੇ
ਤੁੰਗਭਦਰਾ ਡੈਂਮਾ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਹੋਣਾ।
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ- ਸਿਮੋਗਾ , ਬੈਲੋਰੀ , ਕੋਲਾਰ , ਬੈਲਗਾਵ , ਬੀਜਾਪੁਰ , ਮੈਸੂਰ ,ਚਿਤਰਦੁਰਗ ਅਤੇ ਰਾਇਚੂਰ ਆਦਿ।
ਬਿਹਾਰ-
Ø ਚੋਥਾ ਵੱਡਾ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ।
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 2.43 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 200 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ ।
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ- ਮੁਜੱਫਰਨਗਰ,ਪੂਰਣੀਆ,ਭਾਗਲਪੁਰ, ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ
ਪੱਛਮੀ ਚੰਪਾਰਨ , ਪਟਨਾ , ਗਯਾ , ਸਾਰਨ , ਦਰਭੰਗਾ ਅਤੇ ਮੁੰਘੇਰ ਆਦਿ।
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ-
Ø ਪੰਜਵਾਂ ਵੱਡਾ ਗੰਨਾ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ।
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 1.82 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 191 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ ।
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ- ਕੋਇੰਬਟੂਰ,ਥਿਰੂਵਲੂਰ,ਚਿਨਾਈ,ਵੈਲੋਰ,ਕਾਂਚੀਪੁਰਮ, ਤਿਰੁਵਮੱਲਾਇ ਅਤੇ
ਪੇਰਮਬਲੂਰ,ਅਰਿਆਲੂਰ,ਨਾਗਾਪਟਨਮ ਅਤੇ
ਸਿਵਗੰਗਾ।
ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼-
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 99 ਹਜਾਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 122 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ ।
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ - ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ,ਵਿਜਿਆਨਗਰਮ ਅਤੇ
ਸ਼ਰੀਕਾਕੂਲਮ,
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ,
ਚਿਤਰ, ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ
ਗੋਦਾਵਰੀ ਅਤੇ ਨਿਜਾਮਬਾਦ
ਪੰਜਾਬ-
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 93 ਹਜਾਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ
ਵਿੱਚ 80 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ।
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ- ਲੁਧਿਆਣਾ,ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਤਰਨਤਾਰਨ , ਜਲੰਧਰ , ਪਟਿਆਲਾ , ਸੰਗਰੂਰ , ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ , ਮੋਗਾ , ਮੁਕਤਸਰ
ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਅਤੇ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ।
ਹੌਰ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ
Ø ਗੂਜਰਾਤ
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 1.84 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 130 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ ।
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ- ਸੂਰਤ,ਭਾਵਨਗਰ,ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ,ਰਾਜਕੌਟ
ਅਤੇ ਜਾਮਨਗਰ।
Ø ਹਰਿਆਣਾ
Ø ਸਾਲ 2018-19 ਵਿੱਚ 1.14 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ
ਵਿੱਚ 85 ਲੱਖ ਟਨ ਉਤਪਾਦਨ।
Ø ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ- ਅੰਬਾਲਾ , ਪੰਚਕੂਲਾ , ਯਮੁਨਾ ਨਗਰ , ਕੈਥਲ , ਫਤਿਹਾਬਾਦ , ਝੱਜਰ , ਸੋਨੀਪਤ , ਕਰਨਾਲ,ਰੋਹਤਕ,ਗੁੜਗਾਂਵ,ਹਿਸਾਰ ਅਤੇ ਰਿਵਾੜੀ ਆਦਿ।
